سفارش تبلیغ
صبا ویژن

رسانه تاب آوری Resilience Media

مؤلفههای اصلی تابآوری در بحران

مؤلفه‌های اصلی تاب‌آوری در بحران

تصویر ISW ISW در ایکس دنبال کنید ارسال ایمیل تیر 10, 1404آخرین به روز رسانی: تیر 10, 1404

438,844 خواندن این مطلب 2 دقیقه زمان میبرد

مؤلفه‌های اصلی تاب‌آوری در بحران

مؤلفه‌های اصلی تاب‌آوری در بحران

اشتراک گذاری

فیس بوک ایکس ?پین‌ترست

 

فهرست عناوین این مطلب [نمایش]

مؤلفه‌های اصلی تاب‌آوری در بحران

مقدمه

تاب‌آوری (Resilience) توانایی فرد، سازمان یا جامعه برای تاب‌آوردن، بازیابی و تطابق با اختلالات است. پژوهش‌های دهه اخیر نشان می‌دهد که تاب‌آوری نه یک ویژگی ثابت، بلکه مجموعه‌ای از فرایندهای پویا است که می‌توان آن را تقویت کرد apa.org.

در این مقاله با رویکردی تحقیقاتی به مهم‌ترین مولفه‌های تاب‌آوری در بحران می‌پردازیم و کاربردهای عملی آن را برای ‌حرفه مددکاری اجتماعی تشریح می‌کنیم.

سرمایه روان‌شناختی (Psychological Capital)

امید و خوش‌بینی

افراد امیدوار در بحران سناریوهای جایگزین طراحی و به اهداف خرد دست می‌زنند. خوش‌بینی ادراک تهدید را متعادل می‌کند و مانع درماندگی آموخته‌شده می‌شود.

خودکارآمدی

باور به قابلیت انجام وظایف احتمال استفاده از راهکارهای مقابله مسئله?محور را بالا می‌برد.

نکته کاربردی: برنامه‌های آموزشی CBT و ذهن‌آگاهی می‌توانند این مؤلفه‌ها را طی 8–12 جلسه گروهی بهبود دهند theguardian.com.

حمایت اجتماعی چندلایه

حمایت عاطفی (خانواده)، اطلاعاتی (همکاران)، و ابزاری (نهادهای خدماتی) با هم شبکه‌ای می‌سازند که ضریب ریسک فروپاشی را تا 35? کاهش می‌دهد link.springer.com. مددکار اجتماعی نقش کلیدی در پیوند این لایه‌ها دارد.

رهبری و حکمرانی منعطف

رهبران منعطف با تصمیم‌گیری چابک و ارتباط شفاف، تردید را کاهش و اعتماد سازمانی را افزایش می‌دهند. مطالعه‌ای در 2024 روی 142 سازمان نشان داد چابکی تصمیم‌گیری قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده دوام کسب‌وکار پس از بحران است ijmem.com.

زیرساخت و منابع تکرارپذیر

  • تنوع منابع (Financial, Digital, Human)

  • پهنای باند ارتباطی جایگزین برای مواقع قطع شبکه

  • پشتیبان‌گیری داده در مکان جغرافیایی دوم

گزارش PwC (2024) سه ستون «مالی، عملیاتی و سایبری» را برای تاب‌آوری سازمانی برشمرده است pwc.com.

آمادگی (Preparedness) و مدل READINESS

مدل READINESS (Jin et?al.,?2024) هشت گام را از پیش‌بینی تا یادگیری پس از بحران پوشش می‌دهد و نقش آموزش و سنجش مستمر را تقویت می‌کند emerald.com.

یادگیری سازمانی و بازتاب (Reflective Practice)

ثبت درس‌آموخته‌ها و شبیه‌سازی بحران، چرخه یادگیری را می‌بندد و خطاهای تکرارشونده را مهار می‌کند. مرور چتری 48 برنامه آموزشی نشان داد ترکیب «آموزش شبیه‌ساز + بازخورد آنی» بالاترین اثربخشی را دارد sciencedirect.com.

 


آسیب شناسی قتل و سرقت به قلم حسین عباسی اقدم

آسیب‌ شناسی قتل و سرقت به قلم حسین عباسی اقدم

آسیب‌ شناسی قتل و سرقت به قلم حسین عباسی اقدم

دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران

آسیب‌ شناسی قتل و سرقت به قلم حسین عباسی اقدمقتل و سرقت همانند برخی از پدیده‌های خشونت‌آمیز، آسیب‌های اجتماعی ناشی از مسائل اجتماعی رایج در سطح جامعه هستند. در تحلیل جامعه‌شناختی، به واسطه‌ی ریشه‌یابی مسائل اجتماعی ست که آسیب‌های اجتماعی شناسایی می‌شوند. به عبارتی دیگر شکل‌گیری رفتارهای آسیب‌زا و خشونت‌آمیز، برگرفته از مسائلی‌ست که در سطح جامعه وجود دارد.

اینک ماجرای قتلی که در تاریخ 24 بهمن ماه در محله امیرآباد، حوالی کوی دانش‌گاه رخ داد؛ جوانی 19 ساله از روستای درمیان، از توابع استان خراسان جنوبی، به نام امیرمحمد خالقی دانش‌جوی کارشناسی مدیریت کسب‌و‌کار دانش‌گاه تهران هنگام بازگشت به سمت خواب‌گاه دانش‌جویی توسط افراد سارق مسلح به سلاح سرد مورد حمله قرار می‌گیرد.

این افراد با قصد و نیت سرقت وسایل شخصی قربانی اعم از: لپ‌تاب، تلفن همراه و مدارک هجوم بردند که در پی مقاومت کردن، مورد اصابت چاقو قرار گرفته و مجروح می شود. در نهایت علی‌رغم انتقال به بیمارستان به علت خون‌ریزی شدید و جراحت سنگین ناشی از ضربات چاقو جان خود را از دست می‌دهد.

چند نکته حائز اهمیت در این حادثه

در این حادثه هول‌ناک، چندین نکته حائز اهمیت است.

1) سرقتی که منجر به قتل نفس جوان 19 ساله شده است، یعنی هم‌زمان دو پدیده خشونت‌آمیز رخ داده است،

2) دانش‌جو بودن فرد قربانی، که دارای هویت اجتماعی‌ست و عامل جریحه‌دار شدن جامعه دانش‌گاهیان شده است،

3) انگیزه‌ی روی‌داد پدیده دل‌خراش است که ریشه در مسائل‌اجتماعی دارد

و 4) بازتاب و بازخورد مخاطبان حادثه فوق هستند که چه پیامی را می‌رساند؟

در مورد گزینه اول و سوم وقتی افراد مهاجم صرفاً در صدد سرقت اموال قربانی بوده و قصدی برای آسیب زدن جسمانی نداشتند، با مقاومت قربانی مواجه می‌شوند.

در این‌جا علت ارتکاب سرقت و قتل به طور هم‌زمان است که ریشه در مسأله فقر از گونه‌های اقتصادی و معیشتی مسائل ‌اجتماعی میباشد. هم افراد سارق به دلیل نیاز مالی و معیشتی مسیر انحرافی سرقت را در پیش گرفتند و هم قربانی برای از دست ندادن اموال با ارزش خود، اقدام به مقاومت در برابر مهاجمان می‌کند.

به زعم کارل‌مارکس (1818-1883) فیلسوف و جامعه‌شناس آلمانی، اقتصاد یک مقوله زیربنایی جامعه است که مقولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و عقیدتی را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد.

اقتصاد ناسالم در جامعه ناشی از بی‌کاری، مشاغل فصلی و موقت، تورم، گرانی، توزیع نابرابر اقتصادی، کم بودن درآمد سرانه هر خانوار، مسائلی هستند که آسیب اجتماعی چون سرقت را بروز می‌دهد.

 


مددکاری اجتماعی در زمان جنگ: اولین گام حیاتی و رویکردهای جامع

مددکاری اجتماعی در زمان جنگ: اولین گام حیاتی و رویکردهای جامع

هر آنچه درباره مددکاری اجتماعی در زمان جنگ لازم است بدانید

فهرست عناوین این مطلب [نمایش]

مددکاری اجتماعی در زمان جنگ: اولین گام حیاتی و رویکردهای جامع

پژوهشگر: دکتر جواد طلسچی یکتا «بنیانگذار رسانه تاب آوری ایران»

مقدمه: تعریف مددکاری اجتماعی زمان جنگ و اهمیت آن

مددکاری اجتماعی در زمان جنگ یک حوزه حیاتی و پیچیده است که فراتر از چارچوب‌های سنتی کمک‌رسانی در زمان صلح عمل می‌کند. این حرفه به طور مستقیم با نیازهای تشدید شده و مشکلات پیچیده افراد و جوامع درگیر در منازعات مسلحانه سروکار دارد.1 نقش مددکاران اجتماعی در این محیط‌ها شامل رسیدگی به نیازهای اولیه، حمایت از حقوق شهروندانی که ممکن است در طول جنگ تغییر کرده باشند، و بازسازی سیستم‌های حمایتی جامعه‌محور می‌شود.1 مددکاران اجتماعی فعالانه در تحقق حقوقی که ممکن است در طول جنگ تغییر کرده باشند، مداخله می‌کنند و همچنین سیستم‌های حمایتی سنتی و جامعه‌محور را احیا می‌نمایند. این اقدامات نه تنها شامل حمایت از خانواده‌ها و افراد در سطح خرد می‌شود، بلکه به تقویت سیستم‌های غیررسمی حمایت اجتماعی در سطح میانی جامعه و حتی سیستم‌های نهادینه شده در سطح کلان نیز می‌پردازد.1

برخلاف تصور رایج که مددکاری اجتماعی را حرفه‌ای با تمرکز محلی می‌داند، در زمان جنگ، این حرفه باید مسائل با دامنه جهانی را نیز در نظر بگیرد، چرا که مشکلات محلی مانند فقر تحت تأثیر عوامل جهانی قرار می‌گیرند.2 این دیدگاه گسترده، مددکاران اجتماعی را قادر می‌سازد تا ریشه‌های عمیق‌تر مشکلات را درک کرده و به راه‌حل‌های پایدارتری دست یابند. هدف نهایی مددکاری اجتماعی در این زمینه، کمک به ایجاد یک نظم جهانی است که منابع تنش و خشونت مسلحانه را از بین ببرد و به رفع نیازهای اساسی انسان، دستیابی به عدالت و حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات کمک کند.2 این رویکرد، مددکاری اجتماعی را به یک نیروی فعال در جهت صلح و ثبات جهانی تبدیل می‌کند.

این گزارش به بررسی جامع مددکاری اجتماعی در زمان جنگ می‌پردازد و بر شناسایی و تشریح “اولین گام حیاتی” در این زمینه تأکید دارد. این گام اولیه، پایه و اساس هرگونه مداخله مؤثر و اخلاقی در محیط‌های جنگی است. در ادامه، به تفصیل به چالش‌های منحصر به فرد، چارچوب‌های اخلاقی، رویکردهای نظری، پروتکل‌های ایمنی و درس‌های آموخته شده از تاریخ خواهیم پرداخت تا تصویری جامع از این حوزه حیاتی ارائه دهیم.

درک اینکه مددکاری اجتماعی در زمان جنگ صرفاً یک “واکنش” به بحران نیست، بلکه یک “مداخله تخصصی و پویا” است، از اهمیت بالایی برخوردار است. این حرفه نیازمند درک عمیق از پویایی‌های درگیری، تغییرات حقوقی، و ظرفیت‌های جامعه‌محور است. مددکاری اجتماعی در جنگ، به دلیل ماهیت پیچیده نیازها، تغییرات مداوم در حقوق افراد و جوامع، و دامنه گسترده مشکلات از سطح محلی تا جهانی، نمی‌تواند صرفاً به عنوان یک فعالیت خیریه یا واکنشی منفعلانه عمل کند. این حوزه فراتر از پاسخ به نیازهای فردی است و شامل تلاش برای تغییرات سیستمی و ساختاری نیز می‌شود. این پویایی و ظرفیت برای توسعه، مددکاری اجتماعی زمان جنگ را به یک حوزه مداخله استراتژیک و حیاتی تبدیل می‌کند که نه تنها به رنج‌های فوری پاسخ می‌دهد، بلکه به دنبال ایجاد تغییرات پایدار و عمیق‌تر در نظم اجتماعی و حقوقی است. این دوره از درگیری‌ها، در واقع، فرصت‌هایی را برای توسعه حرفه‌ای مددکاران اجتماعی فراهم می‌آورد و به آن‌ها امکان می‌دهد تا استراتژی‌های نوآورانه‌ای را برای مقاومت سازنده در برابر محرومیت‌های نهادی به کار گیرند.1

بخش اول: درک محیط جنگی و چالش‌های مددکاری اجتماعی

ویژگی‌های مناطق جنگی و تأثیر آن بر نیازهای انسانی

مناطق جنگی با مجموعه‌ای خاص از نهادها و انتظارات تعریف می‌شوند که بر رفتار غیرنظامیان و مبارزان تأثیر می‌گذارند و به آن “نظم اجتماعی زمان جنگ” گفته می‌شود.3 این نظم می‌تواند بر اساس وجود یک “قرارداد اجتماعی” ضمنی بین گروه مسلح و ساکنان محلی متفاوت باشد. حتی اگر این قرارداد لزوماً بر رضایت غیرنظامیان تکیه نداشته باشد، وجود قوانین رفتاری روشن و قابل پیش‌بینی را نشان می‌دهد که امکان پیش‌بینی‌پذیری را فراهم می‌آورد.3 در چنین محیطی، تعامل بین مبارزان و بازیگران محلی، از جمله غیرنظامیان، مقامات دولتی و سازمان‌های غیردولتی، بر نهادهایی که امور غیرنظامی را تنظیم می‌کنند، تأثیر می‌گذارد و شکل جدیدی از نظم محلی را ایجاد می‌کند.3

درگیری‌های مسلحانه و بلایای طبیعی نه تنها آسیب‌های فیزیکی، بلکه رنج‌های روانی و اجتماعی عمده‌ای را نیز به همراه دارند که سلامت روان و رفاه طولانی‌مدت جمعیت‌های آسیب‌دیده را تضعیف می‌کند.4 این رنج‌ها شامل غم، ترس، اضطراب، احساس گناه، شرم و ناامیدی است که توانایی افراد برای مقابله را بیش از حد تحت فشار قرار می‌دهد.5 ساختارهای اجتماعی جامعه، مانند سیستم‌های خانواده گسترده و شبکه‌های غیررسمی، ممکن است در هم بشکنند و مشکلات اجتماعی و روانی را تشدید کنند.5 علاوه بر این، استرس طولانی‌مدت می‌تواند به رشد کودک آسیب برساند و خطر مشکلات جسمی یا روانی را در آینده افزایش دهد.