•
رسانه‌ها در دوران بحران، قدرت فوق‌العاده‌ای در شکل‌دهی به واکنش‌های جامعه و تعیین سطح تاب‌آوری اجتماعی دارند. با اتخاذ رویکردی مسئولانه، اخلاق‌مدار و سازنده، رسانه‌ها می‌توانند به منبعی ارزشمند برای آمادگی، آرامش، همبستگی و بازیابی جامعه در برابر حوادث و بلایا تبدیل شوند.
فهرست عناوین [نمایش]
نقش رسانه‌ها در ارتقاء یا تضعیف تاب‌آوری اجتماعی در بحران: تحلیلی بر محتوای رسانه‌ای و تأثیر آن بر واکنش‌های جامعه
در دنیای امروز، که با سرعت سرسام‌آور اطلاعات و اخبار مواجه هستیم، رسانه‌ها نقشی بی‌بدیل در شکل‌دهی به افکار عمومی، هدایت واکنش‌های اجتماعی و در نهایت، ارتقاء یا تضعیف تاب‌آوری اجتماعی در بحران ایفا می‌کنند.
تاب‌آوری اجتماعی به معنای ظرفیت یک جامعه برای مقاومت در برابر شوک‌ها، سازگاری با تغییرات و بازیابی پس از حوادث و بلایا است. این مقاله به تحلیل محتوای رسانه‌ای در مواجهه با بحران‌ها می‌پردازد و تأثیر آن را بر واکنش‌های جامعه مورد بررسی قرار می‌دهد.
رسانه به مثابه شمشیر دو لبه در بحران
رسانه‌ها، اعم از تلویزیون، رادیو، روزنامه‌ها، و به ویژه رسانه‌های اجتماعی، در دوران بحران می‌توانند هم نقش سازنده و هم مخرب داشته باشند.
از یک سو، با اطلاع‌رسانی صحیح، شفاف و به‌موقع، می‌توانند به جامعه در درک وضعیت، کاهش اضطراب و بسیج منابع کمک کنند.
از سوی دیگر، با انتشار اخبار نادرست، شایعات، یا تمرکز بیش از حد بر جنبه‌های منفی و فاجعه‌بار، می‌توانند به افزایش ترس، ناامیدی، بی‌اعتمادی و در نهایت، تضعیف تاب‌آوری اجتماعی منجر شوند.
ابعاد مختلف نقش رسانه‌ها در بحران
اطلاع‌رسانی و آموزش
یکی از مهم‌ترین وظایف رسانه‌ها در بحران، اطلاع‌رسانی دقیق و موثق است. این شامل ارائه دستورالعمل‌های ایمنی، اطلاع‌رسانی درباره وضعیت بحران، منابع کمک‌رسانی و نحوه دسترسی به خدمات اضطراری می‌شود.
رسانه‌ها همچنین می‌توانند با آموزش عمومی در مورد نحوه مقابله با بحران‌ها، آمادگی جامعه را افزایش دهند. برای مثال، در زمان شیوع بیماری، اطلاع‌رسانی در مورد راه‌های پیشگیری، علائم بیماری و مراکز درمانی، نقشی حیاتی در کنترل وضعیت دارد.
مدیریت هیجانات و کاهش اضطراب
بحران‌ها معمولاً با سطوح بالای اضطراب، ترس و سردرگمی در جامعه همراه هستند. نحوه پوشش رسانه‌ای می‌تواند این هیجانات را تشدید یا تعدیل کند.
اخبار هراس‌افکن، تصاویر دلخراش و گزارش‌های اغراق‌آمیز می‌توانند به ترس و واکنش‌های نامناسب دامن بزنند. در مقابل، گزارش‌های آرامش‌بخش، تمرکز بر اقدامات امدادی و نشان دادن نمونه‌های تاب‌آوری و همبستگی اجتماعی می‌تواند به کاهش اضطراب عمومی و تقویت حس امیدواری کمک کند.
بسیج اجتماعی و همبستگی
رسانه‌ها می‌توانند با برجسته کردن تلاش‌های داوطلبانه، کمک‌های مردمی و همبستگی اجتماعی، حس مسئولیت‌پذیری و مشارکت عمومی را تقویت کنند.
انتشار داستان‌های موفقیت‌آمیز در مواجهه با بحران، معرفی قهرمانان محلی و تشویق به اقدامات جمعی، می‌تواند به بسیج منابع انسانی و مالی برای مقابله با پیامدهای بحران کمک کند و حس “ما می‌توانیم” را در جامعه تقویت کند.